Blog 1

Laatst prikkelde iemand met de zin ‘legbatterijkippen worden nooit meer scharrelkippen’: Kippen die te lang in de legbatterij hebben gezeten, zijn niet meer in staat ‘scharrelgedrag’ te vertonen als ze worden vrijgelaten. Ze zijn gewend geraakt aan externe sturing en kunnen dus niet omgaan met de nieuwe ruimte.

Het is mijns inziens zeker niet onmogelijk dat de plofkip bevrijd wordt en succesvol leert scharrelen, echter het kost tijd en het vraagt het onderkennen (en omzeilen) van de valkuilen die in het scharrelgebied aanwezig zijn. Dat is niet anders in arbeidsorganisaties. De ervaring die ik heb opgedaan als organisatie-adviseur en interim-manager in de zorg, bij overheden, de cultuur en in het onderwijs heeft mij geleerd dat ‘scharrel’-transities een zware dobber hebben aan irrationele beelden, vastzittende gedragspatronen en belangen. Bij de beweging van de ‘legbatterij’ naar de ‘scharrel’ wordt verondersteld dat systemen, structuren en strategieën minder houvast hoeven te bieden dan de medewerkers die ze tot leven brengen. Dat maakt echter ook dat grenzen vloeibaar zijn geworden, regelcycli niet meer sluiten, oude en nieuwe denkbeelden naast elkaar bestaan en er informele machtsbronnen ontstaan. Scharrelen, hoe vreemd het ook mag klinken, vraagt wel degelijk om juist discipline en het kunnen nemen van verantwoordelijkheid.

Niet zelden wordt mijn ondersteuning ingeroepen bij reeds ingezette – goed bedoelde- bewegingen naar zelfsturing en meer innovatief vermogen. Vaak zijn ze dan inmiddels tot stilstand gekomen door vrijgevochten kernen in de organisatie die voortdurend in wisselwerking met elkaar op zoek zijn naar identiteit en richting. Met als gevolg een palet aan verschillende visies en een bestuur of directie dat is losgedraaid van de werkvloer en vice versa. Het scharrelen wordt dan wel lastig, aangezien er meerdere werkelijkheden over de nieuwe ruimte zijn gaan vastzetten en de kleuring en beladenheid van woorden en daden zodanig zijn dat de basiscondities voor gezonde organisatieontwikkeling, namelijk open rechtstreeks contact, eigenaarschap en zelfregie, inmiddels zijn weggevallen. Arme bofkippen.
En over de consequenties voor de kwaliteit van het ei (de zorg, de dienstverlening of het onderwijs) hebben we het dan nog niet…’